آداب و احکام قربانی کردن

آداب قربانی رسول الله-صلی الله علیه وسلم- فرمود: «کسی که توانایی قربانی داشته باشد و قربانی نکند به مصلای ما نزدیک نشود.» [۱] تعریف قربانی: حیوانی که در روز عید و ایام تشریق به قصد تقرب و نزدیکی به خدا ذبح می‌شود. ۱. سنت است شخصی که می‌خواهد قربانی کند از اول ماه ذی‌الحجه تا […]

اشتراک گذاری

آداب قربانی

رسول الله-صلی الله علیه وسلم- فرمود: «کسی که توانایی قربانی داشته باشد و قربانی نکند به مصلای ما نزدیک نشود.» [۱]

تعریف قربانی: حیوانی که در روز عید و ایام تشریق به قصد تقرب و نزدیکی به خدا ذبح می‌شود.

۱. سنت است شخصی که می‌خواهد قربانی کند از اول ماه ذی‌الحجه تا هنگام قربانی کردن موی سر و موهای زاید بدن و ناخن‌هایش را کوتاه نکند.

ام‌سلمه-رضی الله عنها- همسر پیامبر-صلی الله علیه وسلم- می‌گوید که: رسول الله-صلی الله علیه وسلم- فرمود: «کسی که ذبحی دارد و می‌خواهد قربانی کند، هنگامی که هلال ذی‌الحجه دیده شد، مو و ناخن‌هایش را کوتاه نکند تا اینکه قربانی کند.» [۲]

۲. شرایطی که در قربانی باید رعایت شود:

الف) حیوان قربانی باید ش‌تر، گاو، گوسفند و یا بز باشد.

ب) سن حیوان قربانی:

گوسفند یک‌سال، بز یک‌سال کامل، گاو دو سال کامل و ش‌تر پنج سال کامل داشته باشد. [۳] قول دومی از علما نقل نموده است: برای گوسفند سن شش ماه کامل نیز کافی است.

ج) حیوان قربانی، عیب و نقصی نداشته باشد.

رسول الله-صلی الله علیه وسلم- در حدیثی چهار عیب را برای قربانی برشمرد که عبارتند از: کوری واضح، بیماری آشکار، لنگی نمایان و لاغری که چربی یا مغزِ استخوان ندارد. [۴]

علما عیوبی همانند و یا بد‌تر از آن را بر این حدیث قیاس می‌کنند.

۳. ویژگی‌های قربانی:

الف) حیوان قربانی، رنگ آن سفید یا روشن یا آمیخته‌ای از دو رنگ سیاه و سفید باشد و در صورت نبود می‌توان حیوانی تیره یا سیاه رنگ، ذبح نمود. [۵]

رسول الله-صلی الله علیه وسلم- فرمود: بخورید و به دیگران صدقه دهید و ذخیره نمایید. [۶]

رسول الله-صلی الله علیه وسلم- دو گوسفند شاخ‌دار سفید آمیخته با سیاه را قربانی نمود. [۷]

ب) چاق بودن قربانی:

ابی امامه بن سهل-رضی الله عنه- می‌گوید: ما و دیگر مسلمانان در مدینه گوسفندانمان را برای قربانی چاق می‌کردیم. [۸]

ج) یک گوسفند و یا یک بز برای یک فرد و خانواده‌اش و ش‌تر یا گاو برای هفت نفر و خانواده‌هایشان می‌باشد.

توجه: فرد می‌تواند خانواده‌اش را در قربانی شریک کند.

ابو ایوب انصاری-رضی الله عنه- می‌گوید: در زمان رسول الله-صلی الله علیه وسلم- هر فرد یک گوسفند را برای خود و خانواده‌اش قربانی می‌کرد. [۹]

جابر بن عبدالله-رضی الله عنه- می‌گوید: ما همراه رسول الله-صلی الله علیه وسلم- مراسم حج انجام می‌دادیم و ش‌تر را برای هفت نفر و گاو را نیز برای هفت نفر ذبح کردیم. [۱۰]

ملاحظات

الف) وقت قربانی بعد از نماز عید است.

جُنْدَب بَجَلِی-رضی الله عنه- می‌گوید: من روز عید قربان همراه پیامبر-صلی الله علیه وسلم- نماز خواندم و آن حضرت-صلی الله علیه وسلم- بعد از نماز خطبه‌ای خواند، سپس فرمود: کسی که قبل از نماز، قربانی نموده بجای آن دوباره قربانی کند و کسی که قربانی نکرده با نام خدا قربانی کند. [۱۱]

ب) انس-رضی الله عنه- روایت می‌کند که رسول الله-صلی الله علیه وسلم- هنگام ذبح قربانی می‌فرمود: «بِاسْمِ اللهِ، وَ الله ُاَکبَر». [۱۲]

ج) شخص قربانی‌کننده از قربانی خودش بخورد (و می‌تواند برای خودش ذخیره کند) و بعد از آن صدقه دهد.

(فَکلُوا مِنْهَا وَ أَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیر) [حج: ۲۸]

پس خودتان از آن (قربانی) بخورید و به بینوایان مستمند نیز بدهید.

به همین دلیل بسیاری از علما مستحب می‌دانند که قربانی به سه قسمت تقسیم شود:

یک قسمت برای خوردن، یک قسمت برای هدیه دادن (به اقوام و دوستان) و یک قسمت برای صدقه دادن (به فقرا و مستمندان). [۱۳]

د) شخص قربانی‌کننده اجازه‌ی فروختن پوست و یا گوشت قربانی را ندارد و همچنین نمی‌تواند دستمزد قصاب را از گوشت یا پوست قربانی بپردازد.

از علی-رضی الله عنه- روایت است که گفت: رسول الله-صلی الله علیه وسلم- به من امر فرمود که: ش‌تر را قربانی کنم و از گوشت و پوست آن صدقه دهم و چیزی از حیوان قربانی شده (به عنوان دستمزد) به قصاب ندهم و فرمود: ما دستمزدش (قصاب) را از نزد خودمان می‌دهیم. [۱۴]

هـ) قربانی کردن و ریختن خون حیوان در راه خدا از شعایر دینی و سبب تقرب به خداوند می‌باشد. (قُل ْإِنَّ صَلاَتِی وَ نُسُکی وَ مَحْیای وَ مَمَاتِی ِللهِ رَبِّ الْعَالَمِین) [انعام: ۱۶۲]

بگو: نماز، حج، قربانی، زیستن و مردن من از آنِ خدایی است که پروردگار جهانیان است.

«رسول الله-صلی الله علیه وسلم- با دستان مبارک خویش قربانی می‌نمود» و هرگز اتفاق نیفتاد که ایشان یا صحابه قیمت قربانی را صدقه دهند. [۱۵]

«تَقَبَّلَ اللهُ ضَحَایاکم»

عبدالصمد مرادزهی-اسماعیل‌آباد خاش

پانوشت‌ها و ارجاعات:

۱. ابن‌ماجه، حدیث حسن، ح: ۳۱۲۳

۲. صحیح مسلم، ح: ۱۹۷۷

۳. امام نووی در المجموع، ج۸، ص۳۶۵

۴. حدیث صحیح، سنن ترمذی، ح: ۱۴۹۷

۵. حدیث حسن، مسند احمد، ح: ۹۳۹۳

۶. صحیح مسلم، ح: ۱۹۷۳

۷. صحیح بخاری، ح: ۵۵۶۵