زن والاست نه کالا!
امروزه در بسیاری از جوامع به حقوق زن بیحرمتی و کرامتش پایمال میشود. نه حق ابراز عقیده دارد و نه اعتبار و موجودیتی برایش در نظر گرفته میشود و در وشک تبدیل شدن به صرف یک کالا برای تحصیل سود و درآمد یا ابزاری برای تحریک و شعلهور کردن غرایز شهوانی است. اکنون این روند […]
امروزه در بسیاری از جوامع به حقوق زن بیحرمتی و کرامتش پایمال میشود. نه حق ابراز عقیده دارد و نه اعتبار و موجودیتی برایش در نظر گرفته میشود و در وشک تبدیل شدن به صرف یک کالا برای تحصیل سود و درآمد یا ابزاری برای تحریک و شعلهور کردن غرایز شهوانی است. اکنون این روند تحت عناوین و شعارهای براق و فریبنده از قبیل آزادی و دفاع از حقوق زن در حال ترویج است تا جاییکه از منزلتش کاسته و بینیاش را به خاک مالیده و بعضاً از زن، کیانی زشت و بدصورت ساخته که به منظور انهدام و انحلال ارزشهای جامعه مورد سوءاستفاده قرار میگیرد.
در عصر جاهلیت نهتنها تولد نوزاد دختر مورد استقبال قرار نمیگرفت و مقدمش خوشایند جلوه داده نمیشد، بلکه مایهی ننگ و رسوایی خانواده به حساب میآمد؛ عاداتی که اسلام به مقابله با آن برخاست و مورد مذمت و نارضایتی خداوند سبحان و تعالی قرارگرفت. آنجا که میفرماید:
(وَ اِذَا بُشِّرَ اَحَدُهُمْ بِالاُنْثی ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدّاً وَ هُوَ کظِیمٌ*یتَوَارَی مِنَ الْقَوْمِ مَا بُشِّرَ بِهِ اَیمْسِکهُ عَلَی هُونٍ اَمْ یدُسُّهُ فِی التُّرَابِ اَلا سَاءَ مَا یحْکمُونَ)[النحل:۵۹- ۵۸].
(دختران را مایه ننگ و سرشکستگی و بدبختی میدانستند) و هنگامیکه به یکی از آنان مژدهی تولد دختر داده میشد،(آنچنان از فرط ناراحتی چهرهاش تغییر میکرد که) صورتش سیاه میگردید و مملو از خشم و غضب و غم و اندوه میشد*از قوم و قبیله (خود) بهخاطر این مژدهی بدی که به وی داده میشد، خویشتن را پنهان میکرد (و سرگشته و حیران به خود میگفت:) آیا این ننگ را برخود بپذیرد و دختر را نگاه دارد یا او را در زیر خاک زنده به گور سازد؟ هان! چه قضاوت بدی که میکردند.
اینگونه اسلام منزلت زن را تعالی بخشید و بر قدر و قیمتش در تمام برهههای زندگیش افزود. پیامبر-صلیاللهعلیهوسلم- میفرمایند:
«من کانت له ثلاث بنات فصبر علیهن وسقاهن وکساهن کنّ له حجاباً من النار»[مسند امام احمد]
هرکس سه دختر داشته باشد و بامهربانی با آنان برخورد کند و مایحتاج آنان از خوراک و پوشاک را تهیه نماید، دخترانش بین او و آتش جهنم حایل میشوند.
اسلام روح تازهای در زندگی زن دمید و احترام و تأمین معاش وی را در مقاطع مختلف زندگیاش تضمین نموده است. تا زمانیکه دختر است و با والدین زندگی میکند، پدر نه به منزلهی لطف و بلکه بهعنوان یک واجب شرعی، مخارجش را میپردازد و هنگامیکه ازدواج میکند، نفقهاش بر شوهرش فرض میشود و با استمرار حیاتش و نایل آمدنش به درجهی مادری، حقوقش بر اولاد، به حقوق دیگرش اضافه میشود. علاوه بر این پیامبر-صلیاللهعلیهوسلم- در حجهالوداع به نیکی کردن در حق زن سفارش میکند و میفرماید:
«استوصوا بالنساء خیراً»[ابیهریره و عمرو بن الاحْوَصْ الجُشَمی]
خواهان رفتار نیک با زنان شوید.
همچنین اسلام روابط متوازن و برابری بین زن و مرد برقرار کرد و این روابط را پایه و بنیاد شکلدهی جامعهی اسلامی قرار داد و آن را بر اساس قواعد و مفاهیم روشن و واضح و محدودیتهای حقوقی و شرعی، قانونگذاری کرد؛ زیرا که امنیت اجتماعی از طریق برقراری مساوات بین دو جنس امکانپذیر است. همچنانکه زن و مرد در اصل خلقت و عبودیت و انجام تکالیف شرعی با هم مساوی و در حقوق و مزایا و حمل مسؤولیت نیز به تناسب خصوصیات، ماهیت و طبیعت خاصشان برابرند.
شگفت این است که مدعیان حقوق زن، با به راه انداختن سروصدا به عیبجویی و ایراد گرفتن از شریعت اسلامی برخاستهاند. اینان چشم دیدن عدالت اسلام در قبال زن و رهایی بخشیدن او از منجلاب بردگی و بندگی و تجارت فسق و فحش با وی را ندارند. این اعتقادشان که ثمرهی سطحینگریشان در جوامع کنونی است، سبب شده که با بیانصافی دستاوردهایی که اسلام با انقلابش برای قشر زن فراچنگ آورده و موهبتهایی که بهعنوان مادر، همسر و دختر به وی ارزانی داشته را نادیده بگیرند. دیدگاه ارزشمندی که اسلام نسبت به حقوق زن ارائه نموده تاکنون از جانب هیچیک از جریانات و مکاتب بشری صادر نشده است:
«النساء شقائق الرجال»[احمدبن حنبل،ابوداود،ترمذی و دارمی از ام المؤمنین عائشه-رضیاللهعنها-]
زنان، همسان مرداناند.
کما اینکه او را از حیث انجام تکالیف شرعی و از حیث ثواب و عقاب و سزا و جزاء حاصل از اعمال در دنیا و آخرت همسان مرد قرار داده است. خداوند میفرماید:
(مَنْ عَمِلَ صَالِحَاً مِنْ ذَکرٍ اَوْ اُنْثَی وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیینَّـهُ حَیاه طَیبَه وَلَنَجْزِینَّهُمْ اَجْرَهُمْ بِاَحْسَنِ مَا کانُوا یعْمَلُونَ)[النحل:۹۷]
هرکس چه زن و چه مرد، کار شایستهای انجام دهد و مؤمن باشد، بدو (در این دنیا) زندگی پاکیزه و خوشایندی میبخشیم و (در آن دنیا) پاداش (کارهای خوب و متوسط و عالی) آنان را بر طبق بهترین کارهایشان خواهیم داد.
خداوند انسان را کرامت بخشیده و وی را به زیباترین صورت آراسته و به تبع تکریمش برای جامعهی بشریت، زن را نیز بهعنوان نیمی از این جامعه، همواره در جایگاه شایستهاش قرار داده است و کسی که به قرآن مراجعه کند به این حقیقت انکارناپذیر پیخواهد برد که زن و مرد نزد خداوند، هیچگونه فضل و برتری بر یکدیگر ندارند.
پروردگار میفرماید: (وَ مَنْ یتَّقِ اللهَ یجْعَلْ لَهُ مَخْرَجَاً*وَ یرْزُقْهُ مِنْ حَیثُ لا یحْتَسِبُ وَمَنْ یتَوَکلْ عَلَی اللهِ فَهُوَ حَسْبُهُ اِنَّ اللهَ بَالِغُ اَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللهُ لِکلِّ شَیءٍ قَدْرَاً)[الطلاق:۳-۲]
هر کس از خدا بترسد و پرهیزگاری کند، خدا راه نجات(از هر تنگنایی) را برای او فراهم میسازد*و به او از جایی که تصورش را نمیکند، روزی میرساند. هرکس برخدا توکل کند (و کار و بار خود را بدو واگذارد) خدا او را بسنده است. خداوند فرمان خویش را به انجام میرساند و هر چه را بخواهد بدان دسترسی پیدا میکند. خدا برای هر چیز زمان و اندازه را قرار داده است.
آری؛اینگونه پروردگار او را از فقر و نداری میرهاند و رزقی دور از انتظار و تصور به وی عطا میکند و هدف از این ایجاد یک بینش صحیح ایمانی در قلب وی نسبت به اراده و مشیت خداوند است:
(وَمَنْ یتَوَکلْ عَلَی اللهِ فَهُوَ حَسْبُهُ اِنَّ اللهَ بَالِغُ اَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللهُ لِکلِّ شَیءٍ قَدْرَاً)[الطلاق:۳]
هرکس برخدا توکل کند (و کار و امور خود را به او واگذارد) خدا او را بسنده است. خداوند فرمان خویش را به انجام میرساند و هر چه را بخواهد بدان دسترسی پیدا میکند. خدا برای هر چیز زمان و اندازه را قرار داده است.
بنابراین حقیقت بزرگی که بخش عظیمی از این بینش ایمانی بر آن استوار است اینست که هر چیزی مقدّر به مقدار، زمان، مکان، نتایج، اسباب و مسببات خاص خود است و چیزی در این عالم بیهوده و برحسب تصادف قرار نگرفته است. پس چگونه انسان که مسؤولیت عمارت این کرهی خاکی را بر دوش دارد، میتواند از این قاعده مستثنی باشد؟!
(اِنَّا کلّ شَیءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ)[القمر:۴۹]
ما هر چیزی را به اندازه لازم و از روی حساب و نظام آفریدهایم.
پروردگار در جایی دیگر در باب تکریم انسان اعم از زن و مرد میفرماید: (وَ خَلَقَ کلَّ شَیءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِیرَاً)[الفرقان:۲]
و همه چیز را آفریده است و آن را دقیقاً اندازهگیری و کاملاً برآورد کرده است.
خداوند انسان را از حیث خلقت و رسالتش در این هستی پهناور و زمان و مکان خاصی که در آن است، بگونهای قرار داده که با سایر کاینات همسو و همگون باشد:
(وَ مَنْ یتَّقِ اللهَ یجْعَلْ لَهُ مِنْ اَمْرِهِ یسْرَاً)[الطلاق:۴]
هر کس که از خدا بترسد و پرهیزگاری کند، خدا کار و بارش را ساده و آسان میسازد.
(وَ کاَینْ مِنْ قَرْیهٍ عَتَتْ عَنْ اَمْرِ رَبِّهَا وَ رُسُلِهِ فَحَاسَبْنَاهَا حِسَابَاً شَدِیداً وَ عَذَّبْنَاهَا عَذَاباً نُکراً*فَذَاقَتْ وَبَالَ اَمْرِهَا وَ کانَ عَاقِبَه اَمْرِهَا خُسْراً*اَعَدَّ اللهُ لَهُمْ عَذَاباً شَدِیداً فَاتَّقُوا اللهَ یا اُوْلِی الالْبَابِ الَّذِینَ آمَنُوا قَدْ اَنْزَلَ اللهُ اِلَیکمْ ذِکراً*رَسُولاً یتْلُو عَلَیکمْ آیاتِ اللهِ مُبَینَاتٍ لِیخْرِجَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنَ الظُّلُمَاتِ اِلَی النَّورِ وَ مَنْ یؤْمِنْ بِاللهِ وَ یعْمَلْ صَالِحاً یدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الانْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا اَبَداً قَدْ اَحْسَنَ اللهُ لَهُ رِزْقاً)[الطلاق:۱۱-۸]
چه بسیار مردمان شهرها و آبادیهایی که از فرمان پروردگارشان و دستور پیغمبران او سرپیچی و سرکشی کردهاند و در نتیجه؛ ما سخت به حسابشان رسیدهایم و به مجازات ناگوار کیفر ناخوشایندشان رساندهایم*و عقوبت اعمالشان را چشیدهاند و عاقبت کار و بارشان زیان و خسران بوده است*خداوند برای ایشان عذاب شدیدی را فراهم ساخته است. پس ای خردمندانی که مؤمن هستید، شما پرهیزگاری کنید و خویشتن را از (عذاب و خشم) خدا به دور دارید. خدا که برای شما قرآن را نازل فرموده است*و پیغمبری را به میانتان روانه کرده است که آیات روشن خداوند را برایتان میخواند تا کسانی را که ایمان آوردهاند و کارهای شایسته کردهاند از تاریکی (بطالت و ضلالت) بیرون آورده و به روشنایی (حقیقت و هدایت) در آورد. کسانی که به خدا ایمان بیاورند و کارهای پسندیده بکنند، خدا آنان را به باغهای بهشتی داخل میگرداند که از زیر (کاخها و درختان) آن رودبارها روان است. برای همیشه در آنجا ماندگار میمانند و خداوند روزیشان را خوب و نیکو میگرداند.
خداوند آبادیهایی با ساکنان سرکش و نافرمان را یکی پس از دیگری مورد خشم و عذابش قرار داد و سوءعاقبت اعمال بدشان را در همین دنیا و قبل از روز حساب بدانها چشانید و آنچه این جوامع در طول تاریخ از فساد و انحلال، فقر و قحطی و زندگی مملو از ترس و وحشت و عاری از امنیت، با دیدهی سر دیده و تجربه کردهاند، پیامی است مبنی بر اینکه سهم زن و مرد در ایفای نقشها و حمل مسؤولیتها در جامعه یکسان بوده و عاقبت و سرنوشت آن بدون تفریق و تفاوت متوجه هردویشان میباشد. خداوند چه زیبا میفرماید:
(یا اَیها النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکمُ الَّذِی خَلَقَکمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَهٍ و خَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَ بَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً کثِیراً وَ نِسَاءً وَ اتَّقُوا اللهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَ الاَرْحامَ اِنَّ اللهَ کانَ عَلَیکمْ رَقیباً)[النساء:۱]
ای مردمان! از (خشم) پروردگارتان بپرهیزید. پروردگاری که شما را از یک انسان بیافرید و (سپس) همسرش را از نوع او آفرید و از آن دو نفر مردان و زنان فراوانی (برروی زمین) منتشر ساخت و از (خشم) خدا بپرهیزید که همدیگر را به او سوگند میدهید و بپرهیزید از اینکه پیوند خویشاوندی را گسیخته دارید (و صله رحم را نادیده گیرید) زیرا که بیگمان خداوند مراقب شماست (و کردار و رفتار شما از او پنهان نمیماند).
(هُوَ الَّذِی خَلَقَکمْ مِنْ نَّفْسٍ واحِدَهٍ وَ جَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِیسْکنَ اِلَیهَا)[الاعراف:۱۸۹]
او آن کسی است که شما را از یک جنس آفرید و همسران شما را از جنس شما ساخت تا شوهران در کنار همسران بیاسایند.
نویسنده:دکتر سعد المرصفی
ترجمه: اقبال جهانگیری/ دانشجوی دکتری حرفهای دامپزشکی – دانشگاه سراسری ارومیه منبع: مجله «المجتمع»، شماره ۲۰۳۴- ۲۳صفر ۱۴۳۴هـ ق، ۵/۱/۲۰۱۳م
*در ترجمه آیات از «تفسیر نور» اثر دکتر مصطفی خرمدل استفاده شده است.
دیدگاهتان را بنویسید