نگاهی گذرا به زندگی حضرت عثمان (رض)

نگاهی گذرا به زندگی ابر مرد سخاوت وحیا، شهید مظلوم، خلیفه سوم امیرالمؤمنین سیدنا حضرت عثمان بن عفان رضی الله عنه

نویسنده: استاد مولانا محمد روشندل ورکاتی(حفظه الله)

۱۸ ذی الحجه سالروز شهادت ابر مرد سخاوت وحیا، جامع قرآن، شهید مظلوم امیر المومنین عثمان بن عفان رضی الله عنه می باشد، بدین مناسبت برخود لازم دانستم مطالبی را تحت عنوان ” نگاهی گذرا به زندگی ابر مرد سخاوت وحیا” که در صفحه ۲۶۸، ۲۶۹، جلد ا، کتاب تنقیح الحاجه َشرح فارسی سنن ابن ماجه تالیف حقیر آمده است تقدیم خوانندگان محترم بنمایم.

درباره نسب ایشان

نام گرامی او، عثمان، کنیه‌اش «ابوبکر»، لقبش «ذوالنورین»، نام پدرش «عفان» و نام مادرش «اروی» می‌باشد. بعضی از علما کنیه‌ی او را «ابوعمر» و «ابوعبدالله» گفته‌اند. سلسله‌ی نسب او در «عبد مناف» پنجمین پشت به رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌رسد، مادر بزرگش خواهر حقیقی عبدالله پدر بزرگوار رسول الله صلی الله علیه وسلم بود که با عبدالله به صورت دوقلو به دنیا آمده بود.

تولد و کودکی ایشان

وی در سال ششم واقعه‌ی فیل دیده به جهان گشود. خاندان او در عصر جاهلیت بسیار معزز بشمار می رفت، پدر برزگش امیه از سرداران بنام قریش بودکه پرچم این قبیله را به دست داشت. او بر خلاف عادت عرب، خواندن و نوشتن را فرا گرفت و چون به جوانی رسید به تجارت پرداخت و باتوجه به دیانت، امانت، صداقت و حق پسندی خویش دراین راه موفقیت‌های فراوانی به دست آورد، او حتی در زمان جاهلیت نیز از بت پرستی، شراب خواری و قماربازی بدور بود. او در نزد قومش بسیار محبوب بود تا جائی که وقتی زنان برای فرزندان خود لالائی می‌گفتند و با آنها اظهار محبت می‌کردند چنین می‌گفتند:«اُحِبُّکَ والرَّحمنِ،حُبَّ قریشٍ لعثمان»؛یعنی به خدای رحمان سوگند که تو را دوست دارم همان طور که قریش عثمان را دوست می‌دارد.

اسلام آوردن ایشان

چون او با حضرت ابوبکررضی الله عنه محبت و رابطه‌ی دوستی داشت و ابوبکر پس از این‌که مشرف به اسلام شد دوستان خویش را به اسلام دعوت و به پذیرش آن، تشویق می‌نمود حضرت عثمان رضی الله عنه به دعوت او به آغوش اسلام آمد وجزو سابقین اولین قرار گرفت و تمام عمرخود را صرف رفاقت و خدمت رسول اکرم صلی الله علیه وسلم و مسلمانان نمود.

خانواده ایشان

او پس از اسلام، به دامادی رسول اکرم صلی الله علیه وسلم مشرف گردید و با دو دختر رسول خدا، رقیه و ام کلثوم رضی الله عنهما یکی پس از دیگری ازدواج نموده لقب ذوالنورین یافت. حضرت رقیه رضی الله عنها همراه او به حبشه هجرت کرده بود، در سال دوّم هجری هنگام غزوه بدر درگذشت واز ایشان فرزندی به نام عبدالله متولد گردید. ام کلثوم رضی الله عنها که از او صاحب فرزند نشد در سال نهم هجری وفات نمود.

حضرت عثمان رضی الله عنه پس از درگذشت حضرت ام کلثوم دخت پیامبر صلی الله علیه وسلم با «فاخته بنت غزوان» ازدواج نمود که از ایشان عبدالله اصغر به دنیا آمد. پس از او با «ام عمرو بنت جندب» ازدواج کرد و از ایشان فرزندانی به نام‌های عمرو، خالد، ابان، و مریم متولد گردیدند. پنجمین همسر ایشان «فاطمه دختر ولید» است که از بطن او ولید و سعید یا ام سعید به دنیا آمد، «ام البنین بنت عیینه» ششمین همسرحضرت عثمان رضی الله عنه می‌باشد که از او عبدالملک و عتبه متولد شدند. هفتمین همسرِ ایشان «رمله دختر شیبه» مادر ام ابان و ام عمر می‌باشد، آخرین همسرِ او«نائله دختر فرافصه» از بنی کلب بود، که از بطن او مریم بنت عثمان متولد گردید. او قبلاً مسیحی بود و مشرف به اسلام شد.

هنگام شهادت حضرت عثمان رضی الله عنه علاوه بر نائله دختر فرافصه، رمله دختر شیبه، ام البنین دخترعیینه و فاخته دختر غزوان نیز در نکاح او بودند.

خلافت ایشان

ایشان پس از وفات سیدنا عمربن خطاب رضی الله عنه توسط شورای شش نفره‌ای که حضرت فاروق رضی الله عنه تعیین نموده بودند در تاریخ ۲۹ ذی الحجه سال ۲۳هجری وطبق قول بعض دیگر در مؤرخ ۳ محرم الحرام سال ۲۴ هجری برای خلافت انتخاب و بر مسند آن،تکیه زدند.

خدمات ایشان

او پس از تصدی خلافت، فتوحاتی راکه حضرات شیخین پایه گذاری نموده بودند، فروغ بخشید و چندین سر زمین از جمله آفریقا، طرابلس، تونس، الجزایر، مراکش و… را به قلمرو حکومت اسلامی افزود.

یکی از کارنامه‌های مهم حضرت عثمان رضی الله عنه فعّال سازی تجهیزات بحری وتشکیل نیروی دریایی به فرماندهی حضرت عبدالله بن قیس بود که توانست سینه‌ی دریای روم را شکافته کیقبرص را فتح نماید.او به استحکام مزید تشکیلات ارتش که فاروق اعظم رضی الله عنه تشکیل نموده بود همّت گماشت، محاکم نظامی و انتظامی را از هم تفکیک و به حقوق هر کدام از ارتشیان صد درهم افزود، در عهد خلافت عثمانی مسجد الحرام و مسجد نبوی توسیع یافت ودر مدینه منوره و کوفه برای میهمانان، مهمانسراهایی بنا نمود.

جمع قرآن کریم یکی دیگر از مهم‌ترین کارنامه‌های اوست که امت اسلامی را از تشتت و پراکندگی نجات و آن‌ها را بر مصحف واحد، گرد آورد.

اذان دوّم روز جمعه در زمان او افزوده شد که باتأیید وتقریر حضرات صحابه مواجه گردید و گویا اجماع صحابه بر این تشریع منعقد شد.

شهادت ایشان

سرانجام عصر روز جمعه ۱۷ یا ۱۸ ذی الحجه سال ۳۵ هجری پس از چهل روز محاصره شدید در منزل، توسط شورشیان در حال تلاوت قرآن، به شهادت رسید و خون پاک و رنگینش برآیه‌ی مبارک(فَسَیَکفِیکَهُمُ اللهُ وهُوَ السَّمِیعُ العَلِیمُ ) [بقره: ۱۳۷] ریخت وپس از سه روز، بعد نماز مغرب نماز جنازه‌ی او به امامت حضرت جبیر بن مطعم رضی الله عنه یا حضرت زبیر رضی الله عنه اقامه ودر جنت البقیع مدفون گردید. روحش شاد و راهش پر رهرو باد.

About Author

واحد دانلود و اخبار اسلامی

هم چنان تا آخر زندگی برای خدمت به اسلام آماده ام…

See author's posts