فضیلت تمسک به سنّت رسول الله (ص)

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین و الصلاه و السلام علی رسول الله و علی آله و اصحابه الی یوم ‏الدین و اما ‏بعد ‏:‏

براستی که سنت نبوی کشتی نجات و سرزمین امنی است، که مسلمانان با تمسک به آن به رستگاری و امنیت خاطر زیادی در دنیا و آخرت خواهند رسید، و لذا پیامبر صلی الله علیه وسلم تمسک به آنرا تشویق نموده و از کوتاهی و سهل انگاری در مورد آن نهی کرده و فرمودند: «فَعَلَیْکُمْ بِسُنَّتِی وَسُنَّهِ الْخُلَفَاءِ الْمَهْدِیِّینَ الرَّاشِدِینَ تَمَسَّکُوا بِهَا وَعَضُّوا عَلَیْهَا بِالنَّوَاجِذِ وَإِیَّاکُمْ وَمُحْدَثَاتِ الْأُمُورِ فَإِنَّ کُلَّ مُحْدَثَهٍ بِدْعَهٌ وَکُلَّ بِدْعَهٍ ضَلَالَهٌ».

یعنی: پس بر شما باد به پیروی از سنت من، و سنت خلفای راشدین که آنها هدایت کنندگانند، و بر انجام دادن این اعمال و ادامه‌ این روش‌ها سخت پافشاری و اصرار داشته باشید، و بر شما باد که از امور بدعت دوری کنید، زیرا هر امر نوپیدایی (در حوزه ی دین) بدعت است و هر بدعتی گمراهی در پی دارد. روایت أبو داود (۴۶۰۷) و علامه البانی در صحیح أبی داود آنرا صحیح ذکر کرده است.

و بدون شک هرگاه شرارت و فساد زیاد گردد، و بدعت و فتنه ظاهر شود، تمسک به سنت نیز اجر بزرگتری خواهد داشت، و منزلت و جایگاه متمسکین به سنت والاتر و گرامی تر خواهد شد، چرا که آنها به دلیل به همراه داشتن این نور (سنت نبوی) در میان آن تاریکی، و به سبب اصلاح آنچه که موجب فساد جامعه شده، غریبانه زندگی می کنند.

پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید:

«إِنَّ الإِسلَامَ بَدَأَ غَرِیبًا، وَسَیَعُودُ غَرِیبًا کَمَا بَدَأَ، فَطُوبَى لِلغُرَبَاءِ. قِیلَ : مَن هُم یَا رَسُولَ اللَّهِ ؟ قَالَ: الذِینَ یَصلُحُونَ إِذَا فَسَدَ النَّاسُ». “السلسله الصحیحه” (۱۲۷۳) و مسلم (۱۴۵).

یعنی: براستی که اسلام با غربت آغاز گردید، و بزودی دوباره غریب خواهد شد همانگونه که در ابتدا غریب بود، پس خوشا به حال غرباء! گفته شد: غرباء چه کسانی هستند ای رسول خدا؟ فرمود: کسانی هستند که هرگاه مردم و جامعه به فساد و تباهی رفتند آنرا اصلاح می کنند.

و فرمودند: «َإِنَّ مِنْ وَرَائِکُمْ أَیَّامَ الصَّبْر، الصَّبْرُ فِیهِ مِثْلُ قَبْضٍ عَلَى الْجَمْرِ ، لِلْعَامِلِ فِیهِمْ مِثْلُ أَجْرِ خَمْسِینَ رَجُلًا یَعْمَلُونَ مِثْلَ عَمَلِهِ، – وَزَادَنِی غَیْرُهُ – قَالَوا یَا رَسُولَ اللَّهِ أَجْرُ خَمْسِینَ مِنْهُمْ ؟! قَالَ : أَجْرُ خَمْسِینَ مِنْکُمْ». وفی بعض روایات الحدیث قال: «هم الذین یحیون سنتی ویعلمونها الناس».

یعنی: همانا بعد از شما ایام و روزهای صبر خواهد رسید، و صبوری در آن بمانند گرفتن قطعه اخگری در دست است، کسی که در آن ایام صبوری پیشه ورزد (و به دین خدا ملتزم باشد) اجر و ثواب پنجاه مرد را که مثل او عمل کرده خواهد برد و حتی بیشتر از آن، گفتند: آیا اجر پنجاه نفر از آنها؟ فرمود: (خیر) اجر پنجاه نفر از شما (اصحاب من).

و در بعضی از روایات آمده که: «آنها کسانی هستند که سنت مرا زنده خواهند نمود و آنرا به مردم می رسانند و یاد می دهند».

روایت أبو داود (۴۳۴۱) وترمذی (۳۰۵۸) و گفته : حدیث حسن است، و علامه ألبانی در «السلسله الصحیحه» (۴۹۴).

و تمسک به سنت نبوی، یعنی رعایت امورات زیر:

۱- انجام واجبات و اجتناب از محرمات

۲- دوری جستن از بدعتهای اعتقادی و عملی

۳- حریص بودن بر تطبیق و اجرای سنتها و مستحبات در خود و جامعه بر حسب قدرت و توانایی

۴- دعوت مردم به سوی خیر و نیکی و کوشش برای اصلاح چیزهایی که ممکن است.

در خطابه ی شیخ ابن جبرین رحمه الله در باره ی حقیقت التزام (ص/۱۰) چنین آمده:

«شکی نیست که (الحمدلله) سنت نبوی مُدَّون شده و اکنون (نزد ما) موجود است و برای کسی که خواهان آن باشد آسان حاصل می شود، بنابراین چیزی بر ما نیست جز آنکه دنبال آن بگردیم و آنرا بیابیم، و هرگاه سنتی از سنت های پیامبر صلی الله علیه وسلم را شناختیم بدان عمل کنیم تا ما مصداق این سخن که (فلانی فرد ملتزمی است) شویم، و به کسانی که تحقیر می کنند یا استهزاء و مسخره می کنند توجه نکنیم.

و سنن نبوی گاهی جزو واجبات است و گاهی جزو مستحبات و کمالات است، و گاهی نیز از جمله ی آداب و اخلاق می باشد، بر مسلمان واجب است که به کل سنت عمل کند البته تا جایی که توانایی دارد، و این امر بستگی به میزان امید و خواهان اجر و ثواب (شخص) دارد.

پس شخص ملتزم کسی است که هرگاه حدیثی (از پیامبر صلی الله علیه وسلم) شنید بلافاصله سعی می کند تا خود را با آن تطبیق دهد، و بسیار حریص است تا بدان عمل کند هرچند که (جزو واجبات و فرائض نباشد) و از نوافل و کمالات باشد.

مثلا تو می بینی که (شخصی) در رفتن به سوی مساجد سبقت می گیرد و اگر کسی از وی جلو بیافتد آنرا بر خود سخت می بیند، و وی می بینی که در کثرت تلاوت قرآن و اذکار بر دیگری سبقت می گیرد، و او را می بینی که انواع عبادات را انجام می دهد (هر چند بعضی از آنها واجب نیستند) و بسیار حریص است تا تمامی اعمال و عباداتش تابع سنت باشد، و در آن (کوچکترین) بدعتی وجود ندارد، تا آن اعمال و عبادات (او) نزد خداوند متعال مقبول واقع شود، زیرا هر وقت خداوند عزوجل عملی را قبول کرد، مسلمان نیز با رضوان پروردگارش رستگار خواهد شد، از الله تعالی خواستاریم تا اعمالمان را در نزد خود مقبول بدارد چرا که او شنونده ی دعا و اجابت کننده آنست».

و شیخ صالح فوزان حفظه الله می گوید: «بر تو واجب است که به سنت رسول خدا صلی الله علیه وسلم التزام داشته باشی، و بر آن مواظبت و محافظت کنی (و تداوم داشته باشی) وگرنه سرزنش و نکوهش متوجه تو خواهد شد، خصوصا اگر آن سنت ها جزو مستحبات نباشند و از واجبات شرعی باشند که تمسک بدان واجب است، و (خصوصا) اگر کار به سختی و دشواری نکشد، چرا که اگر سختی و دشواری به تو برسد (انجام تمامی سنتها) بر تو لازم نیست، ولی لازم است تا اعتدال و میانه را در تطبیق سنن نبوی و عمل به آن بدون غلو و سختی و بدون سهل انگاری و تفریط در پیش گرفت، و این همان چیزی است که بر تو واجب است، و انشاءالله در هر حال تو مأجور هستی، و بر توست که به سنت رسول خدا صلی الله علیه وسلم تمسک داشته باشی».‏ “المنتقى” (۲/سؤال رقم/۲۷۰)‏.

About Author

واحد دین و مذهب

See author's posts