رای اهل سنت به روحانی حاوی پیام مهمی است

اشتراک گذاری

دکتر جلالی زاده، استاد دانشگاه و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، گروه فقه شافعی دانشکده معارف و الهیات، نماینده مجلس ششم مردم سنندج، کامیاران و دیوان‌دره، عضو شورای شهر سنندج در شورای اول، مشاور وزیر کشور در دولت اصلاحات. مردی که در تمام مسئولیت‌ها در دفاع از حقوق موکلان تمام عیار کار کرد و هم‌چنان هم برای بررسی و برداشتن مشکلات و موانع سرراه پرتلاش ظاهر می‌شود. روزنامه شرق ویژه استان فارس با این عضو جبهه اصلاحات از مسائل مربوط به اقوام و مذاهب به گفت‌وگو نشسته‌ است که ماحصل این گفت و گو در زیر می‌آید:

نظر شما درباره لزوم وحدت شیعه و سنی چیست؟
وحدت اسلامی و اتحاد مسلمانان یک ضرورت دینی و فریضه‌ای اسلامی است که در قرآن، سنت و فرموده‌های بزرگان و پیشوایان دینی بر آن تأکید شده‌ است. آیاتی که بر وحدت و تمسک به ریسمان الهی، عدم تفرقه و دوری از نزاع که موجب وهن و ضعف مسلمین می‌شود تأکید دارند و هم‌چنین هشدار پیامبر (ص) که مسلمانان را به همراهی با جماعت فرا می‌خواند، بهترین دلیل بر ضرورت وحدت در همه زمان‌ها می‌باشد. حتی قرآن اشاره می‌کند که ظهور پیامبران برای نزدیک کردن دل‌ها به یک‌دیگر و دوری از اختلاف است. از دیدگاه عقل‌گرایان و حتی از حیث مراعات مصالح بشری، اختلاف و دشمنی کاری مذموم و نکوهیده و متضاد با اخلاق انسانی است. خسارت‌هایی که در طول تاریخ از ناحیه‌ تفرقه و اختلاف متوجه جامعه اسلامی شده بر کسی پوشیده نیست. بنابراین در جهان معاصر و در شرایط فعلی که جهان اسلام با مشکلات فراوانی مواجه است و پراکندگی و بی‌توجهی به وضعیت یک‌دیگر و تشتت و بدبینی بیش از پیش مسلمانان را ضعیف کرده باید همه‌ مسلمین نقاط اختلاف را فراموش کرده، به نقاط اشتراک بپردازند. در قرآن بر انجام کارها بر اساس شوری و مشورت و اجتهاد جمعی تأکید شده است. در نتیجه علمای اسلامی باید امروز در کنار هم جمع شده و با هم‌فکری و هم‌دلی مشکلات جهان اسلام را حل کنند. اکنون که جهانیان ضرورت وحدت و فایده‌ی آن را درک کرده و اتحادیه‌های مختلفی تشکیل داده‌اند، چرا ما مسلمانان نباید متحد شویم؟ فواید فراوان وحدت و توطئه‌های دشمنان اسلام و نابسامانی وضعیت مسلمین اقتضا می‌کند تا هرچه بیش‌تر مسلمانان به ریسمان الهی و وحدت چنگ بزنند.
مهم‌ترین مسائل و خواسته اقوام را چه می‌دانید؟
از نظر اینجانب برگشت به قرآن و سنت و عمل به آموزه‌های آن، به‌ویژه رعایت عدالت و یکسانی و دوری از تبعیض و هم‌چنین اجرای قانون اساسی و مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر و انجام وعده‌هایی که مسوولان هر از گاهی در ایام انتخابات می‌دهند و نیز اجرای منشور حقوق شهروندی آقای روحانی و ماده واحده‌ای که در مجلس ششم در این باره تصویب شد، به علاوه احساس مسؤولیت هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و وطن‌دوستی و وفاداری به هم‌وطنان موجب می‌شود تا نسبت به رفع نابرابری اقدام شود. این روند زمانی به ایده‌آل خود می‌رسد که عدالت کامل و مساوات و یکسانی در بین همه‌ شهروندان برقرار باشد، هیچ شهروندی از نابرابری شکایت نکند، هر کس بتواند به آزادی به آداب و رسوم مذهبی و ملی خود عمل کند و مورد ریشخند و یا محدودیت قرار نگیرد.
شما راهکار برون‌رفت از این مسأله را چه می‌دانید؟
بهترین راهکار برون رفت، بازگشت به قرآن و سنت و سیره‌ عملی صحابه و ائمه در احترام به یک‌دیگر و ساختن جامعه‌ای والا و نمونه، مبتنی بر کرامت انسانی و رعایت احترام است. در عصر ما بهترین شیوه رعایت قانون، شایسته‌سالاری و تأمین امنیت و رفاه برای همه‌ هم‌وطنان بدون در نظر گرفتن تمایزات نژادی یا مذهبی و فراهم کردن امکانات مادی و معنوی برای همه ایرانیان است. زمانی که خداوند بر عمل صالح و تقوا و پرهیز از تمایز و تبعیض و تعصب‌های جاهلی تأکید فرموده، لازم است که یک فرد مسلمان یا جامعه اسلامی از نظر رفتار و تعامل با دیگران، ثابت کند که به باورهای دینی و اخلاق اسلامی پایبند است و الا به گفته گذشتگان: دوصد گفته چون نیم کردار نیست.
عوامل مؤثری که گاهی باعث ایجاد برخی اختلاف شده است، چیست و چه پیشنهادی دارید؟
دوری از آموزه‌های قرآن و سنت و سخنان ائمه که تأکید بسیاری بر وحدت و رعایت احترام انسان‌ها کرده‌‌اند و نیز تعصبات بی‌پایه و به دور از خرد و منطق، پیروی از روایات جعلی و اسرائیلیات و متون تاریخی بی‌پایه و اساس و نیز منافع دکان‌داران و دین‌فروشان که حفظ موقعیت و منافع خود را در فرقه‌گرایی و تشدید اختلاف می‌دانند عامل اساسی در اختلاف مسلمین است. در نصوص دینی بر مهر و مودت و مدارا با دوست و دشمن و اصلاح ذات البین تأکید یسیار شده و دستورات بسیاری جهت ارشاد برای عفو و گذشت و چشم‌پوشی از خطا و اشتباهات و تلاش برای برداشتن فاصله‌های طبقاتی و رعایت کرامت انسانی صادر شده است. اگر هر کس در جایگاه خود رسالت دینی‌اش را ایفا کرده، تعهد دینی و محبت خدا و پیامبرش را داشته باشد به همه‌ انسان‌ها به ویژه مسلمان‌ها محبت می‌ورزد و از انجام هر عملی که دیگران را بیازارد اجتناب می‌ورزد. قرآن به صراحت می‌گوید در هنگام اختلاف به کتاب و سنت مراجعه کنید. اما مسلمانان به این توصیه عمل نمی‌کنند و اگر حکمیت پیامبر را می‌پذیرفتند، امکان این همه اختلاف نمی‌بود. علاوه بر آن می‌توان به وسیله عقل و اندیشه‌ای که خداوند به ما ارزانی داشته است آن منافع و مضار را تشخیص داد. پس هیچ گونه توجیهی برای اختلاف و نزاع و درگیری در بین پیروان یک دین نمی‌توان ارائه کرد.
شما به عنوان یکی از ارکان جبهه اصلاحات نقش این جبهه را در پیشبرد وحدت در جامعه چگونه ارزیابی می کنید؟
به نظر من در این مقطع باید با توجه به وضعیت سیاسی جهان معاصر و رشد و آگاهی همه ملت‌ها و نظریه‌ها و تئوری‌های حقوقی و سیاسی و نیز دیدگاه‌های جامعه‌شناسان در ارتباط با حقوق شهروندی و نیز وظایف و مسؤولیت‌های شهروندان و حاکمان در مقابل یک‌دیگر و بهترین حاکمیت‌ها و رعایت دموکراسی و حقوق طبیعی و انسانی، میزان هشیاری و آگاهی به حقوق فردی و اجتماعی به مرحله‌ای رسیده است که هیچ کس نمی‌تواند با لطایف الحیل و حتی از منظر دینی مردم را در سطح ناآگاهی و غفلت از حقوق خود قرار دهد. چون تأثیر رسانه‌های گروهی و برداشته شدن مرزهای فیزیکی و روابط و مناسبات بین المللی چنان زیاد شده است که همه نسبت به تطورات و تحولات آگاهند. بنابراین باید با نگاه انسانی و مسؤولیت دینی و اخلاقی بر اساس شایستگی‌ها و توانمندی‌ها در مقابل همه شهروندان احساس مسؤولیت داشت. همان‌گونه که می‌دانید وظیفه مصلحان و اصلاح‌طلبان در طول تاریخ، مقابله با کژی‌ها و انحرافات در مسیر پیشرفت و ترقی جوامع انسانی بوده است. در نظام ما با توجه به آرمان‌ها و اهدافی که انقلاب به خاطر آن‌ها صورت گرفت و خون‌های زیادی که در این راه نثار شد، افرادی فرصت‌طلب و منفعت‌طلب در این مسیر موانعی را ایجاد کردند. دلسوزی و احساس تعهد اصلاح‌طلبان نسبت به انقلاب و شعارهای آن موجب شد تا در قالب جنبش اصلاحات و حضور در صحنه به انجام اقداماتی بپردازند که این اقدامات لازم است فراگیر بوده و همه اقشار و طبقات را در بر گیرند و مختص یک گروه و یا جناح خاصی نباشند. بنابراین جبهه اصلاحات با دید و فکر جدید و امروزی که ناشی از تعهد و دلسوزی نسبت به همه شهروندان است می‌تواند نسبت به رفع تبعیض و مشارکت همه هم‌وطنان گام‌هایی اساسی بردارد.
اصلاحات، همان‌گونه که از نامش برمی‌آید، در مقابل انحصارگرایی است. زمانی که انحصارطلبان همه‌چیز را مختص به گروه و دسته خود می‌دانند و جز خود را قبول ندارند، اصلاح طلبان باید با سعه‌ صدر همه اقشار را در زیر چتر خود درآورده و خیر و خوبی را برای همگان بخواهند. وقتی که مردم احساس کنند مرام و عقیده اصلاح‌طلبی فراتر از حصارهای تنگ و تاریک مذهب و ملت است نسبت به هم نزدیک‌تر شده و این تمرینی برای تحقق خواسته‌های انسانی و جامعه‌ای با کرامت خواهد شد.
عملکرد هشت ساله‌ دولت احمدی نژاد را نسبت به دولت‌های پیشین در زمینه وحدت چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دولت احمدی‌نژاد نه‌تنها در راستای وحدت مسلمین گامی برنداشت، بلکه موجب تفرقه‌ای خطرناک در بین اهل تشیع شد که سالیان سال آثار آن ماندگار خواهد بود. وحدت‌طلبی مسأله سبک و آسانی نیست که هر کس به راحتی مدعی آن باشد. وحدت‌طلبی یعنی از حق خود گذشتن، مصلحت جمع را بر مصلحت خود ترجیح دادن، از شهرت و آوازه گذر کردن و در دریای انسانیت محو شدن. بنابراین توجه به وحدت در دولت احمدی نژاد با دوره اصلاحات به هیچ وجه قابل مقایسه نیست.
مدیریت کلان مناطق مختلف کشور چه مقدار در جهت رفع مشکلات این مناطق مؤثر است؟
اگر به هر کس به اندازه استعداد و شایستگی فردی‌اش توجه شود، تنها ایرانی بودن مد نظر قرار گرفته و بر عدالت اسلامی تأکید می‌شد، وضعیت ما بهتر از موقعیت فعلی خواهد بود. از سوی دیگر به سبب آشنایی مردمان هر منطقه با وضعیت اقتصادی و اجتماعی آن منطقه اگر مسوولیت اداره هر منطقه به اهالی همان منطقه داده شود، مطمئناً در ترقی و توسعه آن مؤثر خواهد بود. همان‌گونه که شاهد بوده‌ایم، تاکنون اهل سنت آن‌جا که به ایشان مسوولیتی واگذار شده است، در نهایت دلسوزی و تعهد به وظیفه‌ خود عمل کرده‌اند. فداکاری‌های اهل سنت در حفظ مرزها و دفاع مقدس، خود دلیلی بر آن است. مطمئناً هرچه بیش‌تر به اهل سنت و نخبگان سنی توجه شود و اختیارات مناطق سنی‌نشین به نیروهای کارآمد و مجرب واگذار شود، در وحدت و همبستگی ملی مؤثر بوده، موجب شکوفایی استعدادها و توسعه‌ کشور می‌شود. علاوه بر آن، این مهم موجب تغییر دیدگاه اهل سنت مقیم خارج از ایران نسبت به نظام ایران و هم‌چنین ترغیب اهل تشیع در تحکیم برادری اسلامی خواهد بود. بورسیه‌های اعطایی اوایل انقلاب به نیروهای تحصیلکرده اهل سنت و تعداد نیروهایی که به ایران بازگشتند به خوبی میهن‌دوستی اهل سنت و علاقه به پیشرفت کشور را از سوی آن‌ها نشان می‌دهد.
ایجاد نهادی تحت عنوان مشاور اقوام و اقلیت‌ها در مجموعه ریاست جمهوری چه چشم‌اندازی را برای شما ترسیم می‌کند؟
به نظر من آقای یونسی شخصی متفکر و اصلاح‌طلبی است که در راستای مصالح ملی و خدمت به نظام و کشور در حال تلاش و فعالیت بوده، برای وحدت مسلمین و رفع تبعیض از هم‌وطنان کوشش می‌کند. ولی به نظر می‌رسد ایشان نیز در این مورد با مشکلات زیادی مواجه باشد و نتواند به سرعت به اهداف خود برسد. انتظار ما از آقای روحانی و یونسی این است که به دور از هیاهو و جنجالِ عده‌ای نا آگاه نسبت به مصالح مسلمین، با دیدی انسانی و اسلامی نسبت به برداشتن طلسم بی‌اعتمادی نسبت به اهل سنت کوشش کرده و در این راستا حداقل به وعده‌های خود عمل کنند. در دولت‌های قبل پستی تشریفاتی تحت عنوان مشاور رئیس جمهور در اهل سنت وجود داشت که متأسفانه در زمان آقای روحانی برداشته شد.
رأی اهل سنت به آقای خاتمی و روحانی بهترین دلیل بر اصلاح‌طلبی اهل سنت و تلاش در جهت زدودن تبعیض و بی‌عدالتی از راه‌های قانونی و دموکراتیک و روش‌های مدنی در جهت رسیدن به حقوق در زمینه‌های مختلف است و تنها تفکر اصلاح‌طلبی می‌تواند ایرانی‌ها را به هم نزدیک و آنان را در مسیر توسعه کمک کند و در ساختن ایرانی آزاد و آباد یاری کند. امروز روابط جوامع بشری بر اساس رعایت منافع مشترک و احترام متقابل و احسان و نیکوکاری است. مطمئناً دولتی که مشکلات اقتصادی را حل کند و رفاه و امنیت را تأمین نماید با استقبال و حمایت مردم مواجه خواهد شد، همان‌گونه که در سایر کشورهای دنیا معمول است. این مناطق از منابع زیرزمینی و طبیعی خوبی برخوردارند و نیز نیروی کار ارزان‌قیمت و منابع انسانی ماهر و ورزیده‌ای وجوددارد، اگر دولت آقای روحانی به این مناطق بیش‌تر رسیدگی کند و در برداشتن گزینش‌ها و اشتغال‌زایی در این مناطق اهتمام بورزد، عملی بسیار مفید و ثمربخش خواهد بود. شما اگر مناطقی مانند بلوچستان یا کردستان را ملاحظه کنید به روشنی می‌بینید که بیکاری و فقر و دیگر مشکلات به وفور در این دو استان دیده می شود. امروز می‌طلبد که دولت روحانی نظر به رأی چشم‌گیر این مناطق و وعده‌های خود در محرومیت‌زدایی گام‌های اساسی در این مورد بردارد.
پیام رأی بالای این مناطق به رییس جمهور اعتدال‌گرا چیست؟
رأی این مناطق به روحانی بسیار آگاهانه و دوراندیشانه و حاوی این پیام مهم نسبت به همه مسؤولان بود که همیشه اهل سنت با مشارکت خود در انتخابات به نظام مشروعیت بخشیده و حمایت خود را از نظام اعلام کرده‌اند و مسوولین هم لازم است به این نداها پاسخ مثبت دهند و با توجه به این‌که اهل سنت شش ملیون رأی به آقای روحانی دادند و در پیروزی ایشان نقش قاطعی داشتند و بیانیه ده‌ماده‌ای ایشان در جذب آرای اهل سنت مؤثر بود، لازم است آقای روحانی به تعهدات و وعده‌های خود به هم‌وطنان اهل سنت عمل کند تا موجب افزایش حمایت آنان شود و یا سبب دل‌سردی و بی‌‌اعتنایی آنان در انتخابات‌های بعدی نشود.